પ્રસ્તાવના
આ વર્ષે અધિક માસના કારણે જન્માષ્ટમી અને રક્ષાબંધનમાં માટે થોડી રાહ જોવી પડશે. આ શ્રાવણમાસમાં આવતા બે મહત્વપૂર્ણ પર્વ રક્ષાબંધન અને જન્માષ્ટમી છે. હિન્દુ ગુજરાતી પંચાગ મુજબ 19 ઓગસ્ટે રક્ષાબંધન તો જન્માષ્ટમી 26 ઓગસ્ટે છે.
જન્માષ્ટમી
બીજું નામ – શ્રી કૃષ્ણ જન્મજયંતી
ઉજવવામાં આવે છે – હિન્દુ
પ્રકાર – ધાર્મિક
ઉજવણીઓ – દહીં હાંડી મેળો
ધાર્મિક ઉજવણીઓ – પૂજા, પ્રાર્થના, ઉપવાસ
તારીખ – શ્રાવણ, કૃષ્ણ પક્ષ, આઠમ
આ દિવસે લોકો ઘરમાં ગોકુળિયુ સજાવે છે અને વિવિધ વાનગીઓ સાથે કૃષ્ણજન્મોત્સવ ઉજવે છે. આઠમના દિવસે કૃષ્ણજન્મના સમય એટલે કે રાત્રિના 12 વાગ્યા સુધી ઉપવાસ રાખે છે અને બીજા દિવસે સવારથી જ ગોવિંદાઓની ટોળીઓ મટકી ફોડ માટે નીકળી પડે છે. લોકો ભેગા મળીને મટકી ફોડે છે. ફૂટેલી માટલીની ટુકડીને તિજોરીમાં રાખવી શુકનવંતી માનવામાં આવે છે. મોટા શહેરોમાં મટકી ફોડ માટે ઈનામો પણ રાખવામાં આવે છે.
હિંદુ અવતારવાદ અને ભાગવત પુરાણ પ્રમાણે કૃષ્ણ એ વિષ્ણુનો અવતાર છે. તેઓ વસુદેવ અને દેવકીનાં પુત્ર છે. શ્રાવણ વદ આઠમની મધ્યરાત્રીએ મથુરાનાં કારાગૃહમાં જન્મ, અને પછી તુરંત તેમના પિતા તેમને યમુના (નદી) પાર કરી ગોકુળમાં નંદરાય અને યશોદાને ત્યાં મુકી આવ્યાની કથા જાણીતી છે.
કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીને હિન્દુ ધર્મમાં ખૂબ જ મોટો અને મહત્વપૂર્ણ તહેવાર માનવામાં આવે છે. આ વર્ષે કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીની તિથિને લઈને લોકોમાં મૂંઝવણ છે. ચાલો જાણીએ કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીની ચોક્કસ તારીખ અને શુભ સમય.
જન્માષ્ટમી ક્યારે છે?
દરેક વર્ષ ભાદ્રપસદ મહીનામા કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમીના દિવસે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો જન્મદિવસ જન્માષ્ટમી પર્વ ઉજવાય છે. આ સમયે જન્માષ્ટમી 26 ઓગસ્ટ, 2024 આવી રહી છે. જણાવીએ કે શ્રીકૃષ્ણનો જન્મ અષ્ટમીની સાથે રોહિણી નક્ષત્રમાં થયુ હતો. આ વખતે જન્માષ્ટમી પર વૃદ્ધિ યોગ બની રહ્યો છે. તેને ખૂબ જ શુભ ફળદાયી માનવામાં આવે છે.
શ્રી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી 2024
શ્રી કૃષ્ણ ભગવાનનો જન્મ પુરાણો મુજબ રોહિણી નક્ષત્રમાં રાત્રે 12 વાગ્યે થયો હતો. તો આ માન્યતા અનુસાર 6 સપ્ટેમ્બરના દિવસે દરેક હિંદુ ધર્મની લોકો પોતાના ઘરોમાં કૃષ્ણ જન્મજયંતી ઉજવશે. આ દિવસે રોહિણી નક્ષત્રનો સંયોગ પણ બની રહ્યો છે. બીજી તરફ વૈષ્ણવ સંપ્રદાયમાં શ્રી કૃષ્ણની પૂજા માટે અલગ નિયમો પાળે છે, આવી સ્થિતિમાં વૈષ્ણવ સંપ્રદાયમાં 26 ઓગસ્ટે જન્માષ્ટમીની ઉજવણી કરવામાં આવશે.
રોહિણી નક્ષત્ર શરૂ થાય છે – 26 ઓગસ્ટે 2024, બપોરે 3.39 કલાકે શરૂ થશે.
રોહિણી નક્ષત્ર સમાપ્ત થાય છે – 27 ઓગસ્ટે 2024, બપોરે 2.19 કલાકે સમાપ્ત થશે.
26 ઓગસ્ટના રોજ કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીનો ઉપવાસ વ્રત રાખવમાં આવશે.
જન્માષ્ટમી 2024 મુહૂર્ત
શ્રી કૃષ્ણ પૂજા સમય – મધ્યરાત્રિ 12:00 વાગ્યાથી મધ્યરાત્રિ 12:45 સુધી રહેશે.
પૂજાનો સમયગાળો – 45 મિનિટ
ઉપવાસનો સમય – 26 ઓગસ્ટ 2024, સવારે ઉપવાસ રાખી શકાશે.
કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી વ્રતનું મહત્વ
પૃથ્વી પર કંસના વધતા જતા અત્યાચારોનો અંત લાવવા અને ધર્મની સ્થાપના કરવા જન્માષ્ટમીના દિવસે ભગવાન કૃષ્ણનો જન્મ થયો હતો. કૃષ્ણને શ્રી હરિ વિષ્ણુનો સૌથી સુંદર અવતાર માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જન્માષ્ટમી પર કાન્હાની પૂજા કરવાથી અકાળ મૃત્યુનો ભય નથી રહેતો અને વ્યક્તિને સ્વર્ગમાં સ્થાન મળે છે.
શ્રીકૃષ્ણની ઉપાસનાથી જગતના તમામ સુખો પ્રાપ્ત થાય છે. સંતાન પ્રાપ્તિ માટે આ દિવસે કાન્હાની પૂજા કરવી વધુ ફળદાયી માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે જે લોકો જન્માષ્ટમી પર કાન્હાને માખણ, મિશ્રી, પંજરી અર્પણ કરે છે તેમન બધા દુઃખ, દર્દ બધી પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે.
શ્રી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી પૂજાનું મહત્વ
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણનો જન્મ અષ્ટમી તિથિના રોજ રોહિણી નક્ષત્રની મધ્યરાત્રિએ ભગવાન વિષ્ણુના રૂપમાં માતા દેવકીના ગર્ભમાંથી થયો હતો, તેથી જ સમગ્ર ભારતમાં આ તહેવાર ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ શ્રી હરિનું સ્વરૂપ છે. આવી સ્થિતિમાં આ વિશેષ દિવસે ભગવાન કૃષ્ણની વિધિવત પૂજા કરીને અને વ્રત રાખવાથી, વ્યક્તિ જીવનમાં સુખ અને સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે.
કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીની ઉજવણી માટે મથુરા, વૃંદાવનમાં ભગવાન કૃષ્ણના મંદિરોમાં હજારો લોકો ઉમટી પડે છે. આ સાથે જ ઘણી જગ્યાએ દહીં હાંડીનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. શાસ્ત્રોમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીના દિવસે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની વિધિવત પૂજા કરીને વ્રત રાખવાથી સાધકને સુખ-સમૃદ્ધિ મળે છે.આ ખાસ દિવસે ભજન કીર્તન અને મધ્યરાત્રિએ શ્રી કૃષ્ણના મંત્રોના જાપનું પણ વિશેષ મહત્વ છે. તેનાથી આધ્યાત્મિક શાંતિ મળે છે અને જીવનમાં આવતી અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓ દૂર થાય છે.
જન્માષ્ટમી પૂજા કેવી રીતે કરવી?
શ્રાવણ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની આઠમના દિવસે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની જન્મજયંતી સમગ્ર ભારતમાં અને અન્ય ઘણા દેશોમાં ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે કૃષ્ણ મંદિરોમાં આકર્ષક શણગાર કરવામાં આવે છે. મંદિરો અને ઘરોમાં આકર્ષક સ્વિંગ શણગારવામાં આવે છે.
રાત્રે 12 કલાકે ભગવાનના શ્રી કૃષ્ણના જન્મ બાદ આરતી કરવામાં આવે છે. ભગવાનને માખણ મિશ્રીનો પ્રસાદ વહેંચવામાં આવે છે. ઘણા સ્થળોએ આ દિવસે દહીં હાંડી સ્પર્ધાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. ખાસ કરીને મહારાષ્ટ્રમાં મોટા પાયે દહીં હાંડી તોડવાની સ્પર્ધા ચાલી રહી છે.
પૂજામાં કઈ વસ્તુઓનો સમાવેશ થાય છે?
જન્માષ્ટમીની પૂજામાં ભગવાન શ્રી કૃષ્ણની પ્રિય વસ્તુઓ જેવી કે વાંસળી, મોરપીંછ, માખણ-મિશ્રી અને વૈજયંતી માલા વગેરેનો સમાવેશ કરવો જોઈએ. આનાથી તે ઝડપથી પ્રસન્ન થઈ જાય છે, અને તમને સુખ અને સમૃદ્ધિના આશીર્વાદ આપે છે.
ભગવાન કૃષ્ણની સાથે સાથે આ દિવસે ગાયની પણ પૂજા કરવી જોઈએ. કારણ કે, કૃષ્ણ પણ ગાયને ખૂબ પ્રેમ કરે છે. આ માટે તમે ભગવાન કૃષ્ણની મૂર્તિ પાસે ગાયની મૂર્તિ રાખી શકો છો.
આ વાતનું ધ્યાન રાખો કે, ભગવાન કૃષ્ણ માટે જે પણ ભોગ તૈયાર કરવામાં આવે છે, તેમાં તુલસીના પાનનો ઉપયોગ અવશ્ય કરવો. કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીના શુભ અવસર પર કૃષ્ણને સુંદર વસ્ત્રો, વૈજયંતી માળા, મોરપીંછ વાળો મુગટ વગેરે પહેરાવો.
કૃષ્ણ મંદિરોમાં જન્મજયંતિની ઉજવણી થશે.
ભગવાન કૃષ્ણને શાનદાર ભોજનની આરાધના હોવાથી જન્માષ્ટમીનો ખોરાક સાથે ગાઢ સંબંધ છે. આ પવિત્ર દિવસે મોટી સંખ્યામાં પ્રસાદ બનાવવામાં આવે છે
જન્માષ્ટમીના દિવસે માખણ મિશ્રીનો પ્રસાદ વહેંચવામાં આવે છે. આ દિવસે ઘણી જગ્યાએ દહીં હાંડી સ્પર્ધાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. ખાસ કરીને મહારાષ્ટ્રમાં મોટા પાયે દહીં હાંડી તોડવાની સ્પર્ધા ચાલી રહી છે. શ્રી કૃષ્ણ મંદિરોમાં જન્મજયંતિની ઉજવણી કરવામાં આવશે.
કૃષ્ણ જન્માષ્ટમીની હાર્દિક શુભેચ્છાઓ
ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ ના જન્મોત્સવ જન્માષ્ટમી ના પાવન પર્વ ની ખુબ ખુબ શુભેચ્છાઓ.
હેપી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી…
દહીં કી હાંડી, બારીશ કી ફુહાર,
માખન ચૂરાને આયે નન્દલાલ.
હેપી કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી…
નંદ ઘેર આનંદ ભર્યો, જય કનૈયા લાલ કી…..
હાથી ઘોડા પાલખી, જય કનૈયા લાલ કી……
ગોકુળ આઠમ ની ખુબ ખુબ શુભકામના.
કૃષ્ણ જન્માષ્ટમી કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે?
કૃષ્ણ જયંતિ પર, ભક્તો ઉપવાસ કરે છે અને પૂજા કરે છે, ભક્તિ ગીતો ગાય છે અને ભગવાન કૃષ્ણને અર્પણ કરે છે. લોકો મંદિરોની પણ મુલાકાત લે છે અને સરઘસમાં ભાગ લે છે, જ્યાં ભગવાન કૃષ્ણની પ્રતિમા શણગારેલા ઝૂલા અથવા ઝૂલામાં પ્રદર્શિત થાય છે. ઘણા લોકો પ્રાર્થના કરવા અને ભગવદ ગીતા અને અન્ય ભક્તિના સ્તોત્રોના પાઠમાં ભાગ લેવા માટે ઇસ્કોન મંદિરોની પણ મુલાકાત લે છે.
ભગવાન કૃષ્ણને શાનદાર ભોજનની આરાધના હોવાથી જન્માષ્ટમીનો ખોરાક સાથે ગાઢ સંબંધ છે. આ પવિત્ર દિવસે મોટી સંખ્યામાં પ્રસાદ બનાવવામાં આવે છે.