ચોખા
ચોખા એ બે પ્રકારના બીજમાંથી થાય છે. આફ્રિકન ચોખા અને એશિયન ચોખા આ ડાંગરની જાતોનું બીજ છે. તેનો અનાજ તરીકે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ચોખા વિશ્વની મોટાભાગની માનવ વસ્તીનો મુખ્ય ખોરાક ગણવામાં આવે છે, આમ,ખાસ કરીને એશિયાના લોકો અને આફ્રિકાના લોકોમાં, સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતો મુખ્ય ખોરાક છે. પૂરા વિશ્વભરમાં આપણો ભારત દેશ ચોખાના ઉત્પાદનમાં સૌથી મોટા ઉત્પાદકોમાંનો એક ગણાય છે. જે સમગ્ર દેશમાં ડાંગર ઉગાડીને ચોખાનું ઉત્પાદન કરે છે, જેમાં સફેદ ચોખા અને બ્રાઉન ચોખાનો પણ સમાવેશ થાય છે.
ચોખા એટલે શું?
ચોખા એ પ્રાચીન કાળથી આખા વિશ્વમાં લોકો દ્વારા સૌથી વધારે ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે. પૂરા વિશ્વમાં ચોખાનો બનાવેલો ભાત દરેક વ્યક્તિનો મુખ્ય ખોરાક બની ગયો છે. ચોખા ડાંગર માંથી બનતા હોવાથી તેનો દેખાવ ઘાસ જેવો લાગે છે. એક લાંબી ડાળીની ટોચ પર અનાજના દાણા એટલે કે ડાંગરનો મોટો ગુચ્છો હોય છે. આ ડાંગર જ્યારે પાકે ત્યારે પીળાશ અને સોનેરી રંગની થાય છે, ત્યારે તેની લણણી કરવામાં આવે છે. આ લણણી કર્યા પછી આ ડાંગર માંથી થ્રેસર દ્વારા ચોખા કાઢવામાં આવે છે. આ રીતે ચોખા તૈયાર કરવામાં આવે છે.
ચોખા ખાવાથી શું થાય?
ચોખા એ પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે. દહીં ચોખામાં કેલ્શિયમ, વિટામિન ડી અને પ્રોટીન સહિત ઘણા આવશ્યક પોષક તત્ત્વોનો ઉત્તમ સ્ત્રોત હોય છે. જેમાં રહેલા કેલ્શિયમથી મજબૂત હાડકાં અને દાંત માટે મહત્વપૂર્ણ સાબિત થાય છે, જ્યારે વિટામિન ડી એ કેલ્શિયમના શોષણમાં મદદ કરે છે. શરીરના ઈજાગ્રસ્ત સ્નાયુઓના સમારકામ અને વૃદ્ધિ માટે ચોખામાં રહેલું પ્રોટીન ખૂબ જ આવશ્યક છે.
સફેદ ચોખા ખાવાથી શું થાય?
સફેદ ચોખા ખાવાથી આપણું પાચનતંત્ર મજબૂત બને છે. ચોખા ખાવાથી શરીરમાં થતી કબજિયાતની સમસ્યામાં રાહત મળે છે. આ સફેદ ચોખા ખાવાથી શરીરમાં રહેલા ઝેરી તત્વો બહાર નીકળી જાય છે. સફેદ ચોખાનું સેવન બ્લડપ્રેશરના દર્દીઓ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક ગણવામાં આવે છે.
ભારતીય ચોખાના 8 પ્રકાર
ચોખા એ આપણા દરેક ભારતીય લોકોના ખોરાકનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ ગણાય છે. ભારતીય ચોખાના વિવિધ 8 પ્રકારો છે જે ચોખા આપણા શરીર માટે સ્વસ્થ અને પૌષ્ટિક ખોરાક છે. વિવિધ પ્રકારના ભારતીય ચોખાના કેટલાક સ્વાસ્થ્ય લાભોનો આ આર્ટિકલ વિસ્તૃત ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. હવે, ચોખાના 8 પ્રકારો વિશેની વિસ્તૃત જાણકારી મેળવીએ.
સફેદ ચોખા
આ ભારતીય ચોખાનો મુખ્ય સ્વાસ્થ્ય લાભ ભાત બનાવીને ખાવાથી શરીરને પૂરતા પ્રમાણમાં ઉર્જા પૂરી પાડે છે. આખા દિવસના કોઈપણ સમયે સફેદ ચોખા ખાવા એ પચાવવાનો સૌથી સહેલો ખોરાક છે. તેથી જ આ ચોખા ખાવાનું બાળકો અને પુખ્ત વયના લોકો માટે ભલામણ કરવામાં આવે છે. સફેદ ચોખાની બીજી ખાસિયત એ છે કે તે પાચન વિકાર જેવા કે ઝાડા, મરડો, કોલાઇટિસની માંદગીને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે.
બ્રાઉન રાઇસ
આપણા ભારતીય ચોખાનો બીજો પ્રકાર બ્રાઉન રાઇસ છે, જેના સ્વાસ્થ્ય લાભ ઘણા બધા છે. બ્રાઉન રાઇસ મોટે ભાગે તે લોકો દ્વારા ખવાય છે. જે વજન ઘટાડવાના પ્રયત્નો કરતા હોય છે. બ્રાઉન રાઇસમાં ઓછી માત્રામાં કેલરી હોય છે. બ્રાઉન રાઇસનો વપરાશ કરવા માટે તે શ્રેષ્ઠ ભારતીય ચોખા ગણવામાં આવે છે. આ પ્રકારના ચોખાના અનંત લાભ થાય છે જે તમારા શરીરને ફિટ અને એક્ટિવ રાખશે. તેમાં ઓછી સ્ટાર્ચ, ઓછી કેલરી અને વધુ ચયાપચય હોય છે. આ બ્રાઉન ચોખામાં દ્રાવ્ય ફાઇબરનો ઉત્તમ સ્રોત હોય છે. આ ચોખામાં હાજર તેલ તમારા શરીરના ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ ઘટાડવા માટે સારું છે.
લાલ ચોખા
લાલ ચોખાના ઘણા શોખીન નથી. જો કે, તમે તમારું શરીર સ્વસ્થ અને ફિટ રહેવા માંગતા હો, તો લાલ ચોખા એ તમારો સૌથી ઉત્તમ જવાબ છે. આ ભારતીય લાલ ચોખાના ભાતનું સેવન કરવાથી તમારામાં લોખંડની ગણતરી સામાન્ય રહે છે. આ ચોખા શરીરમાં બ્લડ સુગર અને ઇન્સ્યુલિનને પણ નિયંત્રિત કરે છે. આ ઉપરાંત, લાલ ચોખામાં વિટામિન બી 6 હોય છે, જે સેરોટોનિન અને લાલ રક્તકણોની રચનાને સંતુલિત કરવા માટે ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે. આ લાલ ચોખા ડીએનએ સેલ્સના ઉત્પાદનમાં પણ મદદ કરે છે.
ભેજવાળા ચોખા
આ ભેજવાળા ચોખાનું બીજું નામ સ્ટીકી ચોખા છે. આ સ્ટીકી ચોખામાં કોપર નામનું તત્વ તમારી જોડાયેલી માંસપેશીને મજબૂત રાખે છે. આ ભેજવાળા ચોખા તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને ટેકો આપે છે અને મગજના સ્વસ્થ કાર્યને પ્રોત્સાહન આપે છે.
કાળા ચોખા
કાળા ચોખા આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ સારા છે. આ કાળા ચોખા અલ્ઝાઇમર અને ડાયાબિટીઝથી પીડાતા દર્દીઓ માટે ખૂબ મદદરૂપ સાબિત થાય છે. કાળા ચોખામાં હાજર બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો અને એન્ટી ઓક્સીડન્ટો અન્ય કોઈપણ પ્રકારના ભારતીય ચોખા કરતા વધારે છે.
બાસમતી ચોખા
મોટાભાગના ભારતીય પ્રકારના ચોખાની તુલનામાં એક કપ બાસમતી ચોખામાં આશરે 20 ટકાથી વધુ પ્રમાણમાં ફાઇબર હોય છે. એવું પણ કહેવામાં આવે છે કે બાસમતી ચોખામાં નીચાથી મધ્યમ ગ્લાયકેમિક અનુક્રમણિકા હોય છે. તેનો અર્થ એ છે કે પ્રકાશિત એનર્જી ઉર્જા ધીમી છે અને સ્થિર દરે આવે છે જે વધુ સંતુલિત સરખી ઉર્જા તરફ દોરી જાય છે.
જાસ્મિન ચોખા
આ આપણા ભારતીય પ્રકારના ચોખાનો એક શ્રેષ્ઠ સ્વાસ્થ્ય લાભ એ છે કે તે ઉચ્ચ એમિનો એસિડની હાજરીને કારણે શરીરમાં સ્નાયુઓમાં દુખાવો ઓછું કરવામાં મદદ કરે છે.
બોમ્બા ચોખા
બોમ્બા ચોખા એ એક મધ્યમ અનાજ ચોખા છે, જે ચોખાને ભારતના મૂળ વતની કહેવાય છે. સ્પેનમાં તેને “વેલેન્સિયા” ચોખા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, કારણ કે તે બોમ્બા ચોખાની લાક્ષણિક અને સ્વાદિષ્ટ વેલેન્સિયન પેલા બનાવવા માટે સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાય છે. તેનું બીજું સામાન્ય નામ રાઉન્ડ ચોખા છે, કારણ કે તે રાઉન્ડ જેવો આકાર ધરાવે છે.
સામાન્ય ચોખાના બે પ્રકાર
સફેદ ચોખા
બાસમતી ચોખા
ભારતીય ચોખાનાં આ બે પ્રકારનાં હોય છે. તેમજ આ બંને ચોખાના આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે લાભ વિચિત્ર રીતે એક સમાન હોય છે. સામાન્ય રીતે સફેદ ચોખાની તુલનામાં બાસમતી ચોખા પાતળા અને સરળતાથી સુપાચ્ય છે. આ જ પ્રમાણે જાસ્મિન ચોખાના અનોખા સ્વાદને કારણે લોકો દ્વારા એ પણ ખૂબ પસંદ કરેલા ચોખા છે. તે તમારા શરીરને શુદ્ધ કરવામાં મદદ કરે છે કારણ કે તે શરીરમાં રહેલા ઝેરી તત્વોને દૂર કરે છે. સફેદ અને ફરસાણવાળા ચોખાની તુલનામાં સ્ટીકી ચોખામાં પોષક તત્ત્વો વધુ હોય છે.
ચોખાના ખાવાના ફાયદા
ચોખા એ આખી દુનિયાની અડધી આબાદીના ફેવરિટ છે. મોટાભાગે એશિયાના લોકો અને આફ્રિકાના લોકો તેનો ખોરાક તરીકે વધુ ઉપયોગ કરે છે. ચોખા ખાવાથી તેની આપણા સ્વાસ્થ્ય પર શું અસર થાય છે તેના ફાયદા વિશે જાણીએ…
ચોખા એનર્જી પ્રદાન કરે છે
ચોખા શરીરની થકાવટને દૂર કરીને તાત્કાલિક એનર્જી પુરી પાડે છે. જો તમને થાક લાગતો હોય તો અને એક કટોરી ભાત ખાઈ લો, તો તરત જ તેની અસર તમારા શરીર પર જોવા મળે છે. આ ચોખા ખાવાથી ચોખામાં રહેલો કાર્બોહાઇડ્રેટ તે ઉર્જામાં બદલાઈ જાય છે અને શરીરની કમજોરી દૂર કરે છે.
ચોખા ફાઇબરથી ભરપૂર
આ ચોખા ફાઇબરથી ભરપૂર હોય છે. જે ખાવાથી શરીરમાં થતી કબજિયાતની સમસ્યાને દૂર કરે છે. મોટેભાગે આંતરડાના સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ચોખા સૌથી વધારે હિતકારી છે. ચોખા આપણા શરીરના પાચનતંત્રને નિયત્રિત કરે છે અને ટોક્સિનને બહાર કાઢવામાં મદદરૂપ થાય છે. જેથી શરીરનો નકામો કચરો બહાર નીકળી જાય છે. તેમજ શરીર રોગોથી મુક્ત અને તંદુરસ્ત રહે છે.
અલઝાઈમરના દર્દીઓ ફાયદાકારક
આ ચોખાનું સેવન અલઝાઇમરના દર્દીઓ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક હોય છે. ચોખા ખાવાથી મગજમાં ન્યુરોટ્રાન્સમીટરનો વિકાસ ખૂબ જ તેજ થઈ જાય છે. જે લોકોને અલઝાઈમર હોય છે તેમને આ બીમારી સામે લડવામાં મદદરૂપ થાય છે. આ સફેદ ચોખાની સરખામણીમાં ભૂરા ચોખા જેને આપણે “બ્રાઉન રાઈસ” તરીકે ઓળખીએ છે. આ ચોખામાં એવા તત્ત્વો હોય છે, જે આપણા શરીરના આરોગ્ય માટે સૌથી વધારે ફાયદાકારક હોય છે.
શરીરનું વજન ઘટાડવામાં મદદરૂપ
ચોખાનો બનેલો ભાત એક કપ ખાવાથી આપણા શરીરમાંથી ફેટને ઓછો કરવામાં મદદરૂપ થાય છે. ચોખામાં રહેલા તત્વો જેવા કે, સોડિયમ, કોલેસ્ટ્રોલની માત્રા ઓછી હોય છે. જે તમારા શરીરનું વજન કાબૂમાં રાખવામાં મદદ કરે છે. ચોખા ખાવાથી આપણા શરીરના વજન પર કોઈ નકારાત્મક અસર પડતી નથી. ચોખા ફાઇબરથી ભરપૂર હોવાથી તે મેદસ્વીતાને રોકે છે. ચોખા ખાવાથી બ્લડ પ્રેશર અને બ્લ્ડ શુગરને પણ નિયંત્રિત કરાય છે. ચોખા હાઇબ્લડ પ્રેશરના દર્દીઓ સામે લડત આપે છે.
ચોખા બ્લડપ્રેશરને કંટ્રોલ કરે
ચોખાના સેવનથી જે લોકોને બ્લડપ્રેશરની સમસ્યા રહે છે. તે લોકોને આ ચોખા ખાવાથી ખૂબ ફાયદો થાય છે. તેમને ચોખા ખાવાથી નુકશાન નહીં થાય કારણ કે આ ચોખામાં સોડિયમની માત્રા ના બરાબર હશે. આથી આ ચોખા ખાવાથી શરીરમાં બ્લડ સરક્યુલેશન સારું રહે છે. જેથી ચોખાના દરરોજ સેવનથી બ્લડપ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખી શકાય છે.
પેટની સમસ્યામાં રાહત
આ ચોખા ખાવાથી તમારું પેટ ઠંડુ રહે છે. ચોખાનું સેવન કરવાથી પેટ સબંધિત સમસ્યાઓને નિયંત્રિત રાખવામાં મદદ મળે છે. દરરોજ ચોખા ખાવાથી પેટ તમારું સારી રીતે સાફ થઈ જાય છે. તેમજ ચોખાનો ખોરાક ખાવામાં હલકો હોવાથી તેની શરીરને કોઈ આડઅસર થતી નથી. ચોખાના સેવન પેટ માટે ફાયદાકારક છે.
ત્વચાની સુંદરતા વધે
ચોખાનો ભાત બનાવવામાં આવે છે ત્યારે ચોખાના પાણીમાં એન્ટી ઓક્સીડેન્ટ નામનું તત્વ હોય છે. જે ત્વચાની ઘણી સમસ્યા દૂર કરવામાં મદદરૂપ થાય છે. ચોખાનું સેવન દરરોજ કરવાથી ત્વચા પર થતી કરચલીઓ આવતા પણ અટકે છે. તેમજ ત્વચામાં નિખાર લાવે છે. ત્વચાની સુંદરતા વધારે છે.
દહીં ભાત ખાવાના ફાયદા
દહીં ચોખા એ આપણા ભારતની ઘણી સંસ્કૃતિઓમાં પ્રખ્યાત ખોરાકની રેસીપી ગણાય છે. તેના અલગ સ્વાદ અને ક્રીમી રેસીપીને કારણે તેની એક આગવી ઓળખ છે. દહીં ચોખા સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. દહીં ભાતમાં કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને પ્રોટીનથી ભરપૂર હોય છે. જે દહીં ચોખાને પચવામાં સરળ બનાવે છે. દહીં ચોખામાં કેલ્શિયમ, વિટામિન ડી અને પ્રોટીન જેવા પોષક તત્ત્વોનો ઉત્તમ સ્ત્રોત છે.
શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારે
દહીં ચોખા પ્રોબાયોટીક્સથી સમૃદ્ધ છે, તેમાં ફાયદાકારક બેક્ટેરિયા ઘણા પ્રમાણમાં હોય છે. જે તમારા શરીરના આંતરડાના સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ ફાયદાકારક છે.આ પ્રોબાયોટીક્સ પાચનમાં મદદ કરે છે. જે પોષક તત્વોનું શોષણ વધારે છે અને તમારા શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને વધુ મજબૂત બનાવે છે.
હાડકાને મજબૂત બનાવે
દહીં ચોખામાં કેલ્શિયમ, વિટામિન ડી અને પ્રોટીન સહિત ઘણા એવા પોષક તત્ત્વોનો ઉત્તમ સ્ત્રોત છે. શરીરમાં કેલ્શિયમ મજબૂત હાડકાં અને દાંત માટે ખૂબ મહત્વપૂર્ણ છે. જ્યારે વિટામિન ડી કેલ્શિયમના શોષણમાં મદદ કરે છે. શરીરમાં કોઈ ઈજાને કારણે થતા સ્નાયુઓના સમારકામ અને વૃદ્ધિ માટે પ્રોટીન ખૂબ આવશ્યક છે.
પાચનક્રિયા સુધારે
દહીં ભાત કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને પ્રોટીન જેવા પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે. જે દહીં ચોખાને પચવામાં સરળ બનાવે છે. આ ચોખનો ગુણધર્મ ખાસ કરીને સંવેદનશીલ પેટ અને પાચન સબંધિત સમસ્યાઓ ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
શરીરનું વજન નિયંત્રણ કરવા
દહીં ભાતમાં હાજર પ્રોબાયોટીક્સ ખોરાકને પાચનમાં મદદ કરે છે પરંતુ, પાચનતંત્રને પણ સારું રાખે છે. તેનાથી શરીરમાં કેલરીની માત્રા પણ નિયંત્રણમાં રહે છે. જે પાચન શક્તિને સારી રાખવાની સાથે શરીરના તાપમાનને પણ નિયંત્રણમાં રાખે છે અને શરીરનું વજન પણ નિયંત્રિત કરે છે.
શરીર અને પેટને ઠંડુ રાખે
આપણી ભારતીય ઉપરાંત ઘણી સંસ્કૃતિઓમાં દહીં ચોખાને ઠંડા ખોરાક તરીકે ગણવામાં આવે છે. તે ગરમ હવામાન દરમિયાન અથવા તો મસાલેદાર ખોરાક ખાધા પછી આ થોડું દહીં ભાત ખાવાથી રાહત આપે છે. તે શરીરને ઠંડુ રાખવા માટે ખૂબ જ જરૂરી છે. પેટમાં થતી બળતરા દૂર કરવા માટે પણ લાભકારી છે. તેમજ શરીરના તાપમાનને પણ ઘણી હદ સુધી નિયંત્રિત કરે છે.
રાત્રે ભાત ખાવાના ફાયદા
આપના દેશના લોકો ઘણાં સમયથી પોતાના શરીરની સ્વસ્થતા પ્રત્યે સજાગ રહેવા લાગ્યા છે. આપણા દેશમાં ચોખાને મુખ્ય ખોરાક માનવામાં આવે છે. જે ઘણા લોકોનો પ્રિય અને મુખ્ય ખોરાક છે. ચોખાને બનાવવા પણ ખૂબ જ સરળ છે, આ સાથે જ ચોખામાં સારી માત્રામાં એનર્જી અને કાર્બોહાઇડ્રેટજેવા પોષક તત્વો હોય છે, જે આપણા શરીર માટે ખૂબ ફાયદાકારક છે. આ ઉપરાંત, ચોખામાં કેલ્શિયમ, પ્રોટીન, આયર્ન અને મેગ્નેશિયમ જેવા તત્વો પણ જોવા મળે છે. આપણે સૌ જાણીએ છીએ કે ઘણા લોકો રાત્રે પણ ભાત ખાતા હોય અને આપણે પણ ખાતા હોઈએ છે. તો જુઓ રાત્રે ભાત ખાવાના ફાયદા…
પેટ માટે ફાયદાકારક
ચોખા પેટના રોગો માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે, કારણ કે તે ચોખા ખાવાથી સરળતાથી પચી જાય છે. જે પાચનતંત્રને મજબૂત રાખવાનું કામ કરે છે. આ ઉપરાંત, ચોખાનું સેવન પેટની તકલીફ અને અપચો જેવી બિમારીઓમાં રાહત આપે છે.
ચોખા કાર્બોહાઇડ્રેટ્સથી ભરપૂર
ચોખામાં કાર્બોહાઈડ્રેટ નામનું તત્વ ભરપૂર માત્રામાં જોવા મળે છે, જે શરીરને એનર્જી આપે છે, ચોખામાં મળતું કાર્બોહાઈડ્રેટ શરીર માટે ખૂબ સારું છે.
શરીરના પાચન તંત્ર માટે ફાયદાકારક
પાચન તંત્ર ખોરાકમાંથી મળતા પોષક તત્વોને શરીરના જુદા જુદા ભાગોમાં લઈ જવાનું કામ કરે છે. જેના કારણે ચોખામાં રહેલા પોષક તત્વો શરીરના તમામ અંગો સુધી પહોંચે છે. ચોખાનું સેવન તમારા પાચન તંત્ર માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
Disclaimer : આ આર્ટિકલમાં ઉલ્લેખિત સલાહ અને સુઝાવ ખાલી સામાન્ય સૂચનાના ઉદ્દેશ્યો માટે હોય છે. આ આર્ટિકલ લોકોની વાંચનની રુચિના હેતુને વધારવાનો છે. આથી આને ડોકટરની સલાહ ન સમજવી. કોઈપણ પરેશાની હોય તો તમારે ડોક્ટરની સલાહ લેવી.